Κώστας Κρυστάλλης

Ο Κώστας Κρουστάλλης γεννήθηκε στο Συρράκο της Ηπείρου το 1868, όπου και έζησε μέχρι τα δώδεκά του χρονια. Το 1880 γράφτηκε στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και μόλις το 1887 δημοσίευσε το ποίημα «Αι σκιαί του Άδου», με αναφορές σε επεισόδια της Επανάστασης του 1821. Εξαιτίας αυτού διώχθηκε από τις οθωμανικές αρχές και κατέφυγε στην Αθήνα, ενώ τα τουρκικά δικαστήρια τον καταδίκασαν ερήμην σε εξορία.

Στην Αθήνα άλλαξε το επώνυμό του όνομα σε Κρυστάλλης, εργάστηκε σε τυπογραφείο και παράλληλα δημοσίευε ποιήματα. Οι δύσκολες συνθήκες ζωής είχαν αποτέλεσμα να προσβληθεί από φυματίωση. Μετακόμισε στην Κέρκυρα, ελπίζοντας ότι εκεί θα βελτιωθεί η υγεία του, η οποία όμως επιδεινώθηκε και τελικά πέθανε στις 22 Απριλίου του 1894 στην Άρτα, όπου έμενε η αδερφή του.

Τα πρώτα του ποιήματα έχουν επικό χαρακτήρα, αργότερα όμως φαίνονται οι επιρροές του από το δημοτικό τραγούδι και τη λαογραφική θεματολογία. Ασχολήθηκε επίσης με τη συλλογή ιστορικού και λαογραφικού υλικού: ήθη και έθιμα, δημοτικά τραγούδια, παραδόσεις. Σατιρίζει τα ελληνικά πολιτικά έθιμα, περιγράφει τα γαμήλια έθιμα και παραθέτει εκτενείς ενδυματολογικές πληροφορίες για την εποχή. Το πεζογραφικό του έργο συμβαδίζει με το κλίμα της πεζογραφίας της γενιάς του 1880: δημοτική γλώσσα, ηθογραφία, καλλιέργεια του διηγήματος.

Ο Κώστας Κρυστάλλης, «ο ποιητής του βουνού και της στάνης», δεν είναι μόνο ο πρώτος που έγραψε στη δημοτική γλώσσα. Μέσα στα ελάχιστα χρόνια που έζησε, πρόλαβε να μας δώσει δείγματα γραφής που φανερώνουν έναν γεννημένο πεζογράφο, έναν πληθωρικό καλλιτέχνη με περιγραφικότητα που ξαφνιάζει και κείμενα που αποτυπώνουν τόσο την απλότητα όσο και τη σοφία του λαϊκού λόγου.